Czy sprzedaż pakietu większościowego PKP Cargo to rozsądne rozwiązanie

Sprzedaż większościowego pakietu akcji spółki PKP Cargo – w takiej właśnie formie ma zostać przeprowadzona prywatyzacja drugiego do co wielkości przewoźnika towarowego w Europie. Stowarzyszenie Ekspertów i Menedżerów Transportu Szynowego uważa jednak, że należy podjąć decyzję o wprowadzeniu akcji spółki do obrotu publicznego na Giełdzie Papierów Wartościowych.

Stowarzyszenie Ekspertów i Menedżerów Transportu Szynowego wystosowało do ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej Sławomira Nowaka list, w którym prezentuje argumenty świadczące o tym, że prywatyzacja przez giełdę, a nie sprzedaż pakietu większościowego udziałów spółki, jest najlepszym sposobem prywatyzacji przewoźnika.

Przedstawiciele stowarzyszenia zwracają jednocześnie uwagę, że przed prywatyzacją PKP Cargo powinny zostać obniżone stawki opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej do poziomu umożliwiającego transportowi kolejowemu konkurowanie z transportem samochodowym. W liście czytamy, że stawki opłat powinny zostać ustabilizowane na kilka lat, co miałoby wpływ na wartość rynkową przewoźnika.

Niezbędne jest również  dokończenie prac przygotowujących PKP Cargo do prywatyzacji, w tym przede wszystkim aportowanie majątku użytkowanego przez spółkę, z jednoczesnym wyłączeniem z procesu prywatyzacji składników ogólnodostępnej infrastruktury kolejowej, która powinna być przekazana pod zarząd spółki PKP PLK – czytamy w liście stowarzyszenia

Niżej prezentujemy fragment listu będący uzasadnieniem zaprezentowanego stanowiska Stowarzyszenia Ekspertów i Menedżerów Transportu Szynowego:

I. Zagrożenia wynikające z zamiaru sprzedaży większościowego pakietu akcji PKP Cargo inwestorowi branżowemu lub finansowemu

1. PKP Cargo jest podmiotem kontrolującym około 70% rynku kolejowych przewozów ładunków w Polsce. Największy prywatny, działający w Polsce przewoźnik jest 10 – krotnie mniejszy. Nie jest zatem w stanie być inwestorem branżowym. Kolejni prywatni przewoźnicy kolejowi są jeszcze mniejsi. Ten scenariusz prywatyzacyjny jest zatem nierealny

2. Inwestorem branżowym dla PKP Cargo mogą być niewątpliwie koleje państw sąsiednich, np.: kolej niemiecka lub rosyjska. Ta ostatnia oficjalnie zgłasza chęć zakupu. Wszystkie największe koleje europejskie są jednak podmiotami państwowymi. Sprzedaż PKP Cargo takim inwestorom branżowym nie miałaby nic wspólnego z prywatyzacją, lecz oznaczałaby zastąpienie w roli właściciela Państwa Polskiego przez inne państwo. PKP Cargo, z racji rozmiarów działalności przewozowej, ma istotny wpływ na konkurencyjność polskiego przemysłu. Przekazanie kontroli nad kosztami transportu kolejowego (70% udziału w rynku) w ręce innego państwa może odbić się negatywnie na konkurencyjności polskiej gospodarki. Należy przy tym dodać, że skala działalności PKP Cargo i posiadany potencjał techniczny ma również bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo kraju. Ten scenariusz prywatyzacyjny jest zatem  dla Polski bardzo niekorzystny.

3. Jeśli chodzi o sprzedaż PKP Cargo tzw. inwestorowi finansowemu, to należy  zauważyć, że inwestor finansowy będzie gotów kupić akcje PKP Cargo pod warunkiem, że w horyzoncie kilku lat korzystnie je odsprzeda i wyjdzie z tej inwestycji. Odsprzedaż będzie możliwa dla innych wielkich państwowych kolei europejskich, co doprowadzi nas do scenariusza opisanego w pkt. 2. W warunkach umowy prywatyzacyjnej nie można tego wykluczyć lub zakazać w okresie dłuższym niż kilka lat. Odsprzedaż może także być możliwa poprzez sprzedaż akcji na giełdzie.

Giełda Papierów Wartościowych jest właściwym miejscem do obrotu akcjami PKP Cargo. Skarb Państwa reprezentowany przez ministra transportu może transakcję taką przeprowadzić samodzielnie (lub z udziałem PKP SA jako pełnomocnika), bez konieczności posługiwania się pośrednikiem w postaci pasywnego inwestora finansowego. Sprzedając akcje PKP Cargo na giełdzie rekomendujemy zachowanie istotnego, mniejszościowego pakietu (30-35%), co przy rozproszeniu akcjonariatu umożliwi Skarbowi Państwa (reprezentowanemu przez ministra właściwego dla spraw transportu) zachowanie wpływu właścicielskiego na strategiczne decyzje spółki, a także ewentualną obronę PKP Cargo przed próbami wrogiego przejęcia.

II. Zagrożenia ogromnych strat Skarbu Państwa w sytuacji prywatyzacji PKP Cargo bez uprzedniego obniżenia i ustabilizowania stawek opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej

1. W  gestii ministra transportu, budownictwa i gospodarki morskiej są decyzje o wysokości opłat za korzystanie z infrastruktury drogowej i kolejowej. Od wielu lat utrzymywany jest w Polsce stan, w którym przewoźnicy kolejowi płacą za dostęp do infrastruktury znacznie wyższe opłaty niż ich konkurenci na drogach. W konsekwencji dramatycznie spada udział  kolejowych przewozów ładunków w relacji do przewozów samochodami. Od wejścia Polski do UE sam przyrost przewozów ładunków transportem samochodowym okazał się większy niż całość przewozów realizowanych przez wszystkich przewoźników kolejowych. W tym roku, po kolejnej podwyżce opłat za infrastrukturę kolejową, przewozy PKP Cargo spadają, podczas gdy przewozy samochodami dalej wzrastają. Problem ten dostrzega Komisja Europejska, która przedkładając nową dyrektywę (przyjętą przez Parlament Europejski w dniu 3 lipca br.) oczekuje od państw członkowskich wyrównania poziomu opłat za korzystanie z infrastruktury pomiędzy transportami: samochodowym i kolejowym. Zatem zarówno KE jak i przewoźnicy kolejowi oczekują od ministra transportu decyzji o istotnym obniżeniu opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej. Aktualna sytuacja w przewozach kolejowych jest dodatkowym argumentem za tym, aby ta decyzja była podjęta jak najszybciej.

2. Pragniemy zwrócić uwagę na fakt silnej zależności ceny akcji każdej kolejowej spółki przewozowej od wysokości opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej. Wysokość tych opłat jest najbardziej wrażliwym czynnikiem w wycenie PKP Cargo. Zależność jest tak duża, że obniżenie wysokości opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej o 10% i ustabilizowanie tych opłat na minimum 5 lat skutkuje, w naszej ocenie, wzrostem wartości akcji PKP Cargo o około 50%.

3. Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, że sprzedaż PKP Cargo, przy obecnych wysokościach opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej, przyniosłaby dla Skarbu Państwa ogromne (miliardowe) straty. Beneficjentem przyszłej i nieuniknionej obniżki opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej byłby zaś wyłącznie nabywca/y PKP Cargo.

III. Zagrożenia wyprzedaży infrastruktury kolejowej w sytuacji prywatyzacji PKP Cargo w obecnym kształcie majątkowym

PKP Cargo nie jest właściwie przygotowana do prywatyzacji, gdyż:

1. Nie otrzymała aportem wielu składników majątku trwałego, które faktycznie używa i które są jej należne na podstawie postanowień ustawy z dnia 8 września 2000 roku o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji PKP. Z niezrozumiałych powodów proces wyposażania majątkowego PKP Cargo przez PKP SA został spowolniony, co istotnie zaniża wartość PKP Cargo. PKP SA nie wykonała w tym zakresie postanowień cytowanej ustawy.

2. Z drugiej strony PKP Cargo weszła w posiadanie i włada wieloma składnikami majątkowymi, zaliczanymi zgodnie z regulacjami UE do ogólnodostępnej infrastruktury kolejowej. Składniki te powinny być wycofane z majątku PKP Cargo i przekazane do PKP PLK, aby mogły być udostępniane wszystkim przewoźnikom kolejowym na równych prawach. Ewentualna sprzedaż tej infrastruktury kolejowej w czasie prywatyzacji PKP Cargo będzie oznaczała naruszenie jednej z podstawowych regulacji UE, dotyczącej rozdzielenia zarządzania infrastrukturą kolejową od działalności przewozowej i skutkować będzie wszczęciem przez KE postępowania przeciw Polsce. Należy się spodziewać, że w finale Skarb Państwa będzie zmuszony odkupić infrastrukturę kolejową od sprywatyzowanej PKP Cargo, co przyniesie niepotrzebne i ogromne straty finansowe. W chwili obecnej przesunięcia majątkowe pomiędzy PKP Cargo a innymi spółkami z grupy PKP mogą być jeszcze przeprowadzane z wykorzystaniem instrumentów kapitałowych, co przestanie być możliwe po prywatyzacji.

W związku z powyższym proponujemy  podjęcie następujących działań:

1. Podjęcie decyzji o obniżeniu wysokości opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej do poziomu umożliwiającego przewoźnikom kolejowym równe konkurowanie z transportem samochodowym. Koniecznym jest przy tym ustabilizowanie tych opłat na okres co najmniej 5 najbliższych lat. W poprzednim wystąpieniu przedłożyliśmy propozycję scenariusza zrekompensowania dla PKP PLK wpływów z tytułu obniżenia wysokości opłat dla przewoźników kolejowych, bez trwałego angażowania dodatkowych środków z Budżetu Państwa.

2. Wydanie dyspozycji dokończenia prac przygotowujących PKP Cargo do prywatyzacji, w tym w szczególności:

2.1. Wniesienia aportem na kapitały PKP Cargo wszystkich niezbędnych dla jej działalności i używanych przez nią składników majątkowych, co jest wymogiem wynikającym z ustawy z dnia 8 września 2000 roku o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji PKP.

2.2. Wyłączenia z majątku PKP Cargo, a co za tym idzie z  prywatyzacji składników ogólnodostępnej infrastruktury kolejowej, która poprzez jej przekazanie do PKP PLK powinna być udostępniana wszystkim przewoźnikom kolejowym. Jest to wymagane regulacjami UE i przepisami prawa krajowego.

3. Podjęcie decyzji o zmianie strategii prywatyzacji PKP Cargo. Rekomendujemy wycofanie się z zamiaru sprzedaży PKP Cargo inwestorowi branżowemu lub finansowemu i podjęcie prac nad wprowadzeniem akcji PKP Cargo do obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Procesom weryfikacji powinny być poddane strategia funkcjonowania PKP Cargo i wycena jej akcji.