Ochrona przedemerytalna w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego

Jest powszechnie wiadome, że osobom w wieku przedemerytalnym trudno o przekwalifikowanie lub znalezienie nowej pracy m.in. z racji ich wieku, przyzwyczajeń czy stanu zdrowia. 

W szczególności właśnie z tych względów ustawodawca zdecydował się chronić takie osoby przed wypowiedzeniem im umowy o pracę. Zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego (zasadniczo powszechnego wieku emerytalnego – dopisek własny), jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (tzw. ochrona przedemerytalna). 

Na gruncie tego na pierwszy rzut oka jasnego i prostego przepisu w ostatnich latach powstał szereg wątpliwości, które wyjaśniać musiał Sąd Najwyższy. 

O ile od dawna nie budzi już wątpliwości, że ochrona przedemerytalna nie dotyczy nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 2008 r., I PK 11/2008) ani pracowników w wieku przedemerytalnym, którzy uzyskali prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy lub z powodu utraty zdolności do samodzielnej egzystencji (art. 40 Kodeksu pracy), to w ostatnim czasie (wyrok z dnia 7 grudnia 2012 r., II PK 123/2012) Sąd Najwyższy potwierdził, że ochronie przedemerytalnej podlega jednak pracownik mający nabyć w perspektywie 4 lat prawo do emerytury pomostowej. Także wiek emerytalny upoważniający do uzyskania prawa do emerytury górniczej, zgodnie z wyrokiem SN z 5 lutego 2004 r. (I PK 348/03), jest wiekiem emerytalnym w rozumieniu art. 39 Kodeksu pracy. 

W kontekście zakresu zastosowania art. 39 Kodeksu pracy do umów o pracę zawartych na czas określony warto z kolei pamiętać o wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2011 r. (II PK 20/2011), zgodnie z którym ochrona przedemerytalna nie dotyczy umowy o pracę zawartej na czas określony, która uległaby rozwiązaniu z upływem okresu jej trwania przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego umożliwiającego mu uzyskanie prawa do emerytury. 

A gdy już pracownik osiągnie tak przez wielu oczekiwany wiek emerytalny, trzeba wiedzieć, co już dawno potwierdziła uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2009 r. (II PZP 13/2008), że wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony wyłącznie z powodu osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego i nabycia prawa do emerytury jest nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 Kodeksu pracy i stanowi przejaw dyskryminacji ze względu na wiek lub płeć (przy uwzględnieniu, że wiek emerytalny jest niższy dla kobiet niż dla mężczyzn).