Postulat 5: Wprowadzenie emerytur stażowych i likwidacja wygasającego charakteru emerytur pomostowych

Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych domaga się zapewnienia kobietom, które osiągnęły okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 35 lat oraz mężczyznom, którzy mają okres składkowy i nieskładkowy co najmniej 40 lat, możliwości przejścia na emeryturę wcześniej, niż przewiduje powszechny wiek emerytalny (60/65). Emerytury stażowe to szczególnie dobre rozwiązanie dla tych, którzy wcześnie rozpoczęli aktywność zawodową. Wieloletnia praca wywiera negatywny wpływ na wydajność i zdrowie pracownika, a także zmniejsza szanse na znalezienie zatrudnienia. Dlatego OPZZ zabiega o to, aby dać pracownikom prawo wyboru momentu przejścia na emeryturę pod warunkiem podlegania ubezpieczeniom społecznym i przepracowania określonej liczby lat.

Proponowane rozwiązanie przyniesie pracownikom i państwu następujące korzyści:

stworzy silny bodziec do podejmowania rejestrowanej aktywności zawodowej,

wpłynie na zwiększenie liczby osób podlegających ubezpieczeniom społecznym, co przyniesie zwiększenie wpływów do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne,

spowoduje zwiększenie wpływów do budżetu państwa z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych,

wpłynie na zwiększenie wpływów do Narodowego Funduszu Zdrowia z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Stworzenie możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę nie jest odosobnione w polskim porządku prawnym i obowiązuje względem wybranych grup zawodowych. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie stwierdzał, że odrębności w statusie ubezpieczeniowym poszczególnych grup obywateli, dostosowane do ich rzeczywistych potrzeb, nie powinny budzić co do zasady zastrzeżeń jako uzasadnione przesłankami rzeczowymi. Nie byłoby sprawiedliwe przyjęcie jednolitych rozwiązań dla wszystkich ubezpieczonych, gdyż istnieją obiektywne różnice w sytuacji zawodowej, ekonomicznej i społecznej osób uprawnionych do świadczeń.

Likwidacja wygasającego charakteru emerytur pomostowych

OPZZ opowiada się za zniesieniem wygasającego charakteru emerytur pomostowych. Prawo do emerytury pomostowej uzależnione jest wedle obecnie obowiązujących przepisów od wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub pracy o szczególnym charakterze przynajmniej przez jeden dzień przed 1 stycznia 1999 r. Oznacza to, że po 2042 r. żadna osoba nie uzyska prawa do świadczenia, pomimo tego, że nie znikną wszystkie przesłanki do likwidacji ustawy o emeryturach pomostowych. Praktyka pokazuje, że poprawa warunków pracy i eliminowanie czynników szkodliwych nie następuje tak szybko, jak przypuszczano w czasie uchwalania ustawy przewidującej wygasający charakter emerytur pomostowych.

OPZZ chce doprowadzić do nadania prawa do emerytury pomostowej bez względu na datę rozpoczęcia pracy w szczególnych warunkach lub pracy o szczególnym charakterze. Rażąco niesprawiedliwe jest to, że osoby, które wykonują pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, lecz nie wykonywały jej przed 1 stycznia 1999 r., nie mogą skorzystać z prawa do emerytury pomostowej pomimo odprowadzania przez zatrudniających ich pracodawców składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Istnieją również inne problemy wynikające z realizacji dotychczasowej ustawy o emeryturach pomostowych. Jeden z naszych postulatów w tej kwestii dotyczy zwiększenia uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy kontrolujących ewidencję pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Już w 2015 r. złożyliśmy inicjatywę poselską, w której wskazaliśmy za zasadne:

rozszerzenie zadań PIP o kontrolę prowadzonego przez pracodawcę wykazu stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze na podstawie przepisu art. 41 ust. 4 pkt 1 ustawy o emeryturach pomostowych;

nadanie organom PIP uprawnień do nakazania pracodawcyumieszczenia pracownika w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze;

nadanie organom PIP uprawnień do nakazania pracodawcy umieszczenia stanowiska pracy, na którym są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w prowadzonym wykazie stanowisk;

przesądzenie (poprzez dodanie w art. 41 ustawy o emeryturach pomostowych nowego ust. 6a) możliwości prowadzenia z urzędukontroli wykazu stanowisk pracy i ewidencji pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przez organy PIP;

doprecyzowanie obowiązku płatników składek w zakresie prowadzenia wykazu stanowisk pracy oraz powiadamiania pracowników o jegoaktualizacji.

Harmonogram walki OPZZ o emerytury stażowe i pomostowe

OPZZ nieprzerwanie od 2010 r. walczy o emerytury stażowe i pomostowe. Proponowane rozwiązanie wychodzi naprzeciw oczekiwaniom pracowników wykazujących się długim stażem pracy, a ponadto cieszy się wysokim poparciem społecznym. Nasz projekt obywatelski, pod którym podpisało się ponad 700 tysięcy pracowników, był już dwukrotnie przedstawiany w Sejmie ( 22 lipca 2010 r. i 29 lutego 2012 r. ). Poniżej wymieniono liczne inicjatywy OPZZ na rzecz emerytur stażowych i pomostowych:

23 sierpnia 2018 r. wystąpiliśmy pisemnie do Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego z postulatem wprowadzenia emerytur stażowych. Jednocześnie poinformowaliśmy Pana Premiera, że Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych złożyło do Rady Dialogu Społecznego projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy prosząc o zainicjowanie procesu legislacyjnego.

W tym samym dniu, tj. 23 sierpnia 2018 r., przesłaliśmy pismo do przewodniczącej Rady Dialogu Społecznego, Minister Elżbiety Rafalskiej – przypominające, że dziesięć miesięcy temu Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych złożyło do RDS projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych.

3 marca 2019 r. skierowaliśmy do Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej projekt ustawy wprowadzający dodatkową możliwość skorzystania z prawa do emerytury po 35 latach stażowych dla kobiet i 40 latach stażowych dla mężczyzn, z prośbą o wsparcie prac nad zmianą prawa w tym zakresie. W tym samym dniu projekt skierowaliśmy do RDS.

9 maja 2019 r. OPZZ zwróciło się do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z petycją o poparcie złożonych w RDS przez Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych dwóch projektów ustaw emerytalnych: w sprawie emerytur stażowych i w sprawie niewygasającego charakteru emerytur pomostowych.

7 sierpnia 2019 r. otrzymaliśmy odpowiedź z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na naszą petycję.

19 września 2019 r. ponownie wystąpiliśmy z wnioskiem o wdrożenie rozwiązania do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

23 czerwca 2020 r. wystąpiliśmy z apelem o wdrożenie emerytur stażowych do Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego oraz Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Marleny Maląg.

Sporządziła: Katarzyna Duda, Wydział Polityki Społecznej, Rynku Pracy, Ubezpieczeń i Zdrowia OPZZ