Minimalne wynagrodzenie za pracę

1. 1.Historia minimalnego wynagrodzenia za pracę
2. 2.Minimalne wynagrodzenie w różnych krajach świata
3. 3.Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
4. 4.Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę od 1 grudnia 1970 r.

 1. Historia minimalnego wynagrodzenia za pracę

Poziom najniższego wynagrodzenia ustalany jest w Polsce od 1956 r. Jego rola w systemie płac oraz przyznawaniu innych świadczeń w ciągu lat ulegała licznym zmianom. Zawsze jednak była to kategoria określająca minimalny gwarantowany przez państwo poziom całości lub części wynagrodzenia za pracę.
 
Do roku 1977 najniższe wynagrodzenie stanowiło gwarantowany wszystkim pracownikom poziom łącznego wynagrodzenia w pełnym wymiarze czasu pracy. W latach 1977-1981 poziom minimalnego wynagrodzenia służył głównie do budowy tabel stawek wynagrodzenia i był ustalany jako minimalna stawka wynagrodzenia zasadniczego w najniższej kategorii zaszeregowania. W latach 1982-1986 ustalano zarówno poziom najniższego wynagrodzenia, jak i wysokość najniższej stawki wynagrodzenia zasadniczego w najniższej kategorii zaszeregowania.
 
Od lipca 1986 r. do sierpnia 1990 r. wysokość najniższego wynagrodzenia stanowiła jednocześnie najniższą stawkę wynagrodzenia zasadniczego w najniższej kategorii zaszeregowania. Przyjęcie takiego założenia powodowało, że przy każdorazowym podnoszeniu minimalnej pensji rosły również wynagrodzenia pracowników lepiej zarabiających. Działo się tak dlatego, ponieważ najniższa stawka służyła do budowy tabeli stawek wynagrodzenia dla wszystkich pracowników. Skutki takich regulacji musiały być pokrywane z zakładowego funduszu wynagrodzeń, co praktycznie uniemożliwiało prowadzenie przez przedsiębiorstwa własnej polityki płacowej.
 
Z tego względu od 1 września 1990 r. przyjęto nową zasadę ustalania najniższego wynagrodzenia jako kwoty pełnego wynagrodzenia gwarantowanego pracownikom za pełny miesięczny wymiar czasu pracy, niezależnie od posiadanych przez nich kwalifikacji i zaszeregowań osobistych, a także niezależnie od ilości i rodzaju stosowanych w zakładach pracy składników wynagrodzenia. Przy ustalaniu tego wynagrodzenia wyłączone zostały jedynie nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalno-rentowe, nagrody zakładowego funduszu nagród, nagrody z zysku, wypłaty z nadwyżki budżetowej w spółdzielniach oraz wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych.
 
Do roku 1990 wysokość najniższego wynagrodzenia ustalała Rada Ministrów w drodze uchwały. Od 1990 r. o jego wysokości stanowiły zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej. Od 1998 r. do końca 2002 r. poziom najniższego wynagrodzenia określany był w rozporządzeniach ministra pracy.
 
Wejście w życie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę zakończyło okres określania najniższego wynagrodzenia za pracę przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej na podstawie art. 77⁴ Kodeksu pracy.
 

 2. Minimalne wynagrodzenie w różnych krajach świata

W 15 krajach OECD minimalne wynagrodzenie ustalane są jednostronnie przez rząd lub w wyniku rekomendacji trójstronnych komisji. Większość z krajów OECD opiera rozwiązania w zakresie ustalania minimalnego wynagrodzenia na konwencjach MOP odnoszących się do minimalnego wynagrodzenia.
 
Belgia i Grecja mają system hybrydowy, w którym minimalne wynagrodzenie jest ustalane przez partnerów socjalnych, ale obowiązuje we wszystkich sektorach (w Grecji tylko w prywatnym).
 
Większość krajów opowiada się za jednym poziomem minimalnego wynagrodzenia, jednakże w Kanadzie, Japonii, Meksyku oraz Stanach Zjednoczonych występuje jego zróżnicowanie regionalne.
 
W niektórych krajach porozumienia zbiorowe na szczeblu krajowym lub sektorowym, stanowią skuteczny mechanizm ustalania minimalnego wynagrodzenia dla pracowników zrzeszonych w związkach. W niektórych przypadkach porozumienia te są administracyjnie rozszerzane na wszystkie sektory i aktywności.
 
W Niemczech natomiast nie ma ustawowo regulowanej wysokości pensji minimalnej. Wysokość takiego wynagrodzenia negocjowana jest odrębnie dla każdego sektora w porozumieniach branżowych.
 
Często odrębne rozwiązania kształtowane są dla pracowników niepełnosprawnych. W niektórych krajach regulacjami dotyczącymi minimalnego wynagrodzenia nie objęci są pracownicy służb publicznych.
 
Występuje znaczne zróżnicowanie rozwiązań w zakresie minimalnego wynagrodzenia w odniesieniu do pracowników młodych, uczniów. W kilku, głównie europejskich, krajach pracownikom młodym określa się minimalne wynagrodzenie w relacji do poziomu wynagrodzenia dorosłych. W Holandii i Belgii odpowiednio dla pracowników w wieku 21 – 23 lat, w innych krajach zredukowane minima dotyczą pracowników młodszych w tym też poniżej 18 lat.
 
Różnice między krajami występują również ze względu bazę stawki (godzinową, dzienną, tygodniową, miesięczną).
 
Jedynie w Belgii, Francji i Luksemburgu występuje automatyczna indeksacja cenowa minimalnego wynagrodzenia. We Francji, Grecji, Japonii, Portugalii i Hiszpanii podczas dorocznego przeglądu minimalnego wynagrodzenia brana jest pod uwagę, pośrednio lub bezpośrednio, także dynamika wynagrodzeń. W kilku krajach (Luksemburg, Nowa Zelandia, Portugalia, Hiszpania) w przeglądach (rocznych lub co dwa lata), brany jest także pod uwagę wpływ minimalnego wynagrodzenia na zatrudnienie i bezrobocie. W kilku krajach trójstronne gremia mają charakter doradczy (Francja, Japonia, Korea, Hiszpania).
 
Różnice w kształtowaniu minimalnego wynagrodzenia wynikają również z odrębnego traktowania godzin nadliczbowych, pracy sezonowej, oraz dodatków do płacy zasadniczej.
 
Poziom płacy minimalnej w wybranych krajach Unii Europejskiej, krajach kandydujących oraz USA.
 

Źródło: Statistics in focus, t.7/2005, Eurostat

  3. Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę

Od 1 stycznia 2003 r. weszła w życie ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679). Tym samym zrealizowany został przepis art. 65 ust. 4 Konstytucji RP, zgodnie z którym „wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę lub sposób ustalania tej wysokości określa ustawa”.
 
Ustawa określiła wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę od 1 stycznia 2003 r. w kwocie 800 zł oraz zasady ustalania wysokości tego wynagrodzenia w latach następnych - w drodze negocjacji na forum Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych.
 
Ustawa gwarantuje coroczny wzrost wysokości minimalnego wynagrodzenia w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem. Jednocześnie, jeśli w pierwszym kwartale roku, w którym odbywają się negocjacje wysokość minimalnego wynagrodzenia jest niższa od połowy wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej gwarancja ta jest zwiększona dodatkowo o 2/3 prognozowanego wskaźnika realnego przyrostu PKB
 
W przypadku, gdy rzeczywisty wzrost cen różni się od prognozowanego, ustawa przewiduje zastosowanie mechanizmu korygującego.
 
Ustawa określa terminy podwyższania wysokości minimalnego wynagrodzenia, a mianowicie:
- jeden termin – od 1 stycznia, jeśli prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych jest niższy niż 5 proc.,
- dwa terminy – od 1 stycznia i 1 lipca, w przypadku gdy prognozowany wzrost cen na dany rok wynosi 5 proc. i więcej.
 
Komisja Trójstronna ma czas na uzgodnienie wysokości minimalnego wynagrodzenia do dnia 15 lipca. Uzgodniona przez Komisję Trójstronną wysokość minimalnego wynagrodzenia na rok następny podlega ogłoszeniu w Monitorze Polskim, w drodze obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów, do dnia 15 września.
 
W przypadku gdy Komisja Trójstronna nie uzgodni do 15 lipca wysokości minimalnego wynagrodzenia, wówczas decyzję o wysokości tego wynagrodzenia podejmuje Rada Ministrów i ogłasza, w drodze rozporządzenia, w Dzienniku Ustaw – w terminie do 15 września danego roku. Ustalona przez Radę Ministrów wysokość minimalnego wynagrodzenia nie może być niższa od wysokości, którą Rada Ministrów zaproponowała Komisji Trójstronnej do negocjacji.
 
Ustawa, gwarantuje pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy wysokość wynagrodzenia w każdym miesiącu nie niższą od wysokości minimalnego wynagrodzenia określonej ustawą. Do ustalenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmowane są wypłacane w danym miesiącu przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, z wyłączeniem: nagrody jubileuszowej, odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Zakres składników wynagrodzeń w gospodarce narodowej obowiązujący od 1 stycznia 2000 r. stanowi załącznik do objaśnień do sprawozdawczości z zatrudnienia i wynagrodzeń (zaktualizowany w 2003 r.).
 
Odesłanie przez ustawę do składników zaliczonych do wynagrodzeń osobowych oznacza, że przy porównywaniu wysokości wynagrodzenia z wysokością minimalną nie są brane pod uwagę: dodatkowe wynagrodzenie roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej oraz wypłaty z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej w jednostkach na rozrachunku.
 
Jeżeli w danym miesiącu, z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzeń lub rozkład czasu pracy wynagrodzenie pracownika będzie niższe od obowiązującej wysokości minimalnego wynagrodzenia wówczas pracownikowi przysługuje uzupełnienie wynagrodzenia do tej wysokości w postaci wyrównania. Wypłata wyrównania następuje co miesiąc razem z wynagrodzeniem.
 
Ustawa dopuszcza ustalenie przez pracodawcę wynagrodzenia pracownika w wysokości niższej od ustalonej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Wynagrodzenie to nie może być w okresie pierwszego roku niższe niż 80% wysokości minimalnego wynagrodzenia. Do końca 2005 r. ustawa dopuszczała możliwość ustalenia wynagrodzenia pracownikowi w okresie drugiego roku pracy w wysokości nie niższej niż 90% minimalnego wynagrodzenia.
 
 4. Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę od 1 grudnia 1970 .